25 juli 2017

Ehealth vaardigheden zijn niet vanzelfsprekend

Ehealth heeft al jaren de belofte om efficiënte en toegankelijke zorg van hoge kwaliteit mogelijk te maken. Het kan grote voordelen hebben voor zorgorganisaties, cliënten en andere betrokkenen, mits zij weten hoe het allemaal werkt en iedereen de juiste middelen en vaardigheden tot zijn beschikking heeft. En daar gaat het nog weleens mis. 

In een recent artikel uit de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) haar bezorgdheid over het feit dat veel mensen minder goed overweg kunnen met technologie en ehealth dan we vaak denken. Dit geldt met name voor een grote groep ouderen, mensen met een lagere sociaaleconomische positie en laaggeletterden. Terwijl dat juist groepen zijn die relatief vaak hulp krijgen en die veel profijt kunnen hebben van de nieuwe mogelijkheden die ehealth biedt. Met als de gevolg dat ehealth ervaren wordt als valse belofte. 

Niet iedereen profiteert

Onder ehealth verstaan we het toevoegen van digitale componenten aan bestaande processen in de zorg. Processen zoals de informatievoorziening, communicatie, begeleiding, administratie en behandelingen. Sommige processen kunnen volledig online verlopen, maar de meeste zorginstellingen kiezen voor het behandeltraject een “blended” vorm, een combinatie van online en face-to-face contact. Voor de meeste cliënten levert dit voordelen op. Hij hoeft bijvoorbeeld minder vaak naar de zorginstelling te komen, kan thuis of ergens anders verder werken wanneer het hem uitkomt, informatie teruglezen en direct vragen stellen via smartphone of pc. 

Voor de meesten... maar dus niet voor iedereen! Bij de keuze voor ehealth gaan we er zomaar vanuit dat iedereen de juiste middelen thuis heeft, terwijl dat niet het geval is. Niet iedereen heeft thuis een laptop of een pc met internetverbinding. En hoewel het smartphone gebruik de laatste jaren sterk is toegenomen, betekent dat niet dat iedereen een smartphone heeft. Voor deze mensen blijven de voordelen van ehealth buiten bereik of levert het zelfs nadelen op.

De risico’s 

Naast praktische zaken zoals het hebben van een pc, zijn er ook specifieke vaardigheden nodig om ehealth in te zetten en te gebruiken, zogenoemde ehealth vaardigheden. Je moet in ieder geval goed kunnen lezen en weten hoe een computer of smartphone werkt. Volgens de GGD heb je daarnaast informatie- en mediavaardigheden nodig zodat je online informatie kunt vinden en beoordelen. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat ehealth vaardigheden lager zijn voor mensen met een lage sociaal-economische status en met een hogere leeftijd. Wanneer daar geen rekening mee gehouden wordt, brengt dat risico’s met zich mee. De GGD stelt als voornaamste risico dat ‘mensen met (relatief) weinig ehealth-vaardigheden niet meer beschikken over de gezondheid gerelateerde informatie en gezondheidszorg die zij nodig hebben.’ En een ‘kans op een groter gezondheidsverschil tussen mensen met ehealth vaardigheden en mensen met beperkte ehealth vaardigheden.’  

De juiste hulp en ondersteuning

Voordat je kunt profiteren van ehealth heb je dus flink wat nodig en dan ben je er nog niet! “Zorgmedewerkers en cliënten zijn echter geen ICT’ers”, stipt Eric Elties Bakker, implementatie-adviseur bij Jouw Omgeving, aan. Ehealth blijft ‘iets nieuws’ waar mensen mee moeten leren werken. Wat voor iemand die vaker met computers werkt vanzelfsprekend is, geldt niet per se voor een ander. Daar moeten we vanaf het allereerste begin al rekening mee houden. 

Jouw Omgeving doet dit door bij de ontwikkeling het platform en behandelingen samen te werken met (zorg)professionals en cliënten. Zorgprofessionals weten wat cliënten nodig hebben en cliënten kunnen precies aangeven wat wel of niet voor hen werkt. Daarnaast besteden we veel aandacht aan het design, zodat inhoud en ontwerp volledig aansluiten bij de leefwereld van cliënten. Daarnaast ondersteunt ons implementatieteam bij de vereiste organisatieverandering en geeft trainingen aan alle gebruikers. Om ervoor te zorgen dat écht iedereen kan profiteren van ehealth moeten we vanaf begin af aan samenwerken!