Een pleidooi om samen toekomst te maken in de jeugdhulp

Blog door Tom Nij Bijvank, CEO van Jouw Omgeving

Je kunt een jongere met een hulpvraag niet los zien van zijn omgeving. We moeten naar het systeem als geheel kijken om problemen effectief aan te pakken. Het behandelen van een depressie is bijvoorbeeld veel effectiever als je de gezinsomstandigheden ook meeneemt in je aanpak. Er wordt steeds meer samengewerkt rond een gezin en dat is een goede zaak. Met een integrale aanpak wordt onderliggende problematiek zichtbaar en kunnen we hulp bieden in de juiste volgorde en op het juiste moment. Daardoor zie je minder snel zaken over het hoofd en hoeven gezinnen niet telkens opnieuw hun verhaal te doen.

Oude processen belemmeren innovatie

Goed nieuws, zou je zeggen. Maar wat vraagt het om goed samen te werken? En waarom blijkt het in de praktijk zo lastig? Dat komt doordat bestaande processen niet meer voldoen. Die zijn immers gebaseerd op een oude situatie, waarin de zorgaanbieder veel meer intern was georiënteerd. Om goede zorg op maat te bieden, op het juiste moment en met de juiste partners, moeten zorgaanbieders innoveren door nieuwe processen te ontwerpen. En precies dat blijkt in de praktijk problematisch. Er is helemaal geen ruimte voor innovatie. In het beste geval wordt bestaande zorg verrijkt met nieuwe middelen of worden onderdelen uit het bestaande proces geschrapt. Neem Virtual Reality: veelbelovend binnen behandeling, maar nog zelden zien we een werkelijk nieuw behandelproces voor cliënten. Grootschalige implementatie en opschaling blijft dan uit en goede initiatieven blijven steken in de marge. En wat in de marge blijft steken zal vroeg of laat ter ziele gaan. Zonder opschaling geen positieve business case.

Impact maken door toekomstgericht besturen

Is dat nou onwil van de zorgaanbieders? Dat denk ik niet. Zorgaanbieders hebben door het huidige inkoopproces van gemeenten hun flexibiliteit verloren. De transitie betekende een bezuinigingsslag, waardoor er nu door gemeenten een veelheid aan zorgaanbieders wordt gecontracteerd en aanbieders als gevolg daarvan in financiële nood komen. Wie bezig is met overleven heeft geen ruimte om zich bezig te houden met innovatie en opschaling. Ik vraag me oprecht af in hoeverre bestuurders toekomen aan toekomstgericht besturen, in plaats van het voeren van reactief beleid. We hebben daarin nog flinke slagen te maken. Medewerkers mee te nemen in een nieuwe manier van werken en nieuwe competenties te ontwikkelen. Managers pakken die bal nog onvoldoende op: vermoedelijk onbewust onbekwaam, maar ook ontbreekt vaak de urgentie. We kunnen beginnen met te erkennen dat de zorg van de toekomst áltijd een digitale component heeft, al vanaf het moment van aanmelding van een cliënt bij de zorginstelling.

Met ons e-healthplatform Jouw Omgeving hebben we de missie om zoveel mogelijk positieve impact te maken op de levens van jongeren en gezinnen. Impact maak je onder andere door de samenwerking tussen partijen te versterken. Bijvoorbeeld door online de samenwerking binnen één dossier te faciliteren of door al vormen van online (zelf)hulp aan te bieden voor gezinnen die op de wachtlijst staan. Wij maken graag het verschil voor nog meer cliënten op nog meer plekken in de zorg. Recent zijn we de samenwerking aangegaan met Avinty Groep, waardoor onze slagkracht groter is en we nog breder impact kunnen maken. We hebben nu de mogelijkheid om Jouw Omgeving als e-healthplatform en cliëntportaal te combineren met het ECD van Care4. Samen met onze partner Karify op het gebied van ehealth binnen de Avinty Groep kunnen wij bovendien veel meer mensen bereiken met passende online behandel- en begeleidingscontent. In gesprek met regionale samenwerkingsverbanden zien we dat het platform succesvol kan worden ingezet om ook op regionaal niveau partijen met elkaar te laten samenwerken, informatie uit te wisselen en rondom gezinnen de krachten te bundelen. Een ontwikkeling waar ik enorm blij mee ben.

Nieuwe positie voor de softwareleverancier

Wie wil innoveren vanuit een visie op nieuwe, toekomstgerichte zorg doet er goed aan met een nieuwe bril naar softwareleveranciers te kijken. Als jeugdhulp gezamenlijk wordt ingekocht, hoe kun je daar dan goed vorm aan geven zodat de samenwerking optimaal tot zijn recht komt? Bij Jouw Omgeving hebben wij daar niet alleen beelden bij, we hebben ook jarenlange ervaring met het vormgeven aan dat soort samenwerkingen. We weten hoe het moet. Maar we merken ook, dat we als leverancier vaak pas laat in het proces worden betrokken. Dat is voorstelbaar wanneer je met de ‘oude bril’ blijft kijken: de leverancier biedt een product aan en dan toets je eerst in hoeverre dat product past bij jouw processen. Zoals dat gaat in een klassieke leverancier-afnemerrelatie verwacht de zorgorganisatie dat de leverancier een eindproduct oplevert dat voldoet aan wensen en eisen die al werden opgesteld ver voordat de leverancier mee kon denken.

Transformatie vraagt echter om nieuwe processen en daarmee ook om een heel nieuwe rol voor softwareleveranciers. Met onze ervaring kunnen wij juist al in het ontwerpstadium en bij het formuleren van user stories een rol van betekenis vervullen en samen komen tot nieuwe ideeën en inrichting van processen. Alleen zo kun je nieuwe techniek en nieuwe processen parallel ontwikkelen en naadloos op elkaar laten aansluiten. Dat vraagt - heel toepasselijk - een houding van samenwerking. Met open blik samenwerken en ieders expertise benutten. Als je ketensamenwerking vorm wilt geven moet je durven zeggen: dat moeten we breed aanvliegen, door ICT en de inkoper van de zorg in de ontwikkeling mee te nemen. Nog te vaak zien we de reflex ‘laten we iets kiezen wat we kennen’, zonder dat helder is of die techniek werkelijk aansluit bij de nieuw bedachte processen.   

Uitdaging - zie techniek als middel voor realisatie van je visie

Ik wil beslissers uitdagen de techniek te zien als een middel om tot de inhoudelijke realisatie van de visie van de zorgorganisatie te komen. Als je te weinig of te laat aandacht geeft aan techniek kan het zich enorm tegen je keren; er is niet echt een middenweg. Er is geen software die het een beetje wel of niet doet. Als je de inrichting van techniek vanuit visie aanvliegt en de leverancier daarin als partner betrekt dan zal diezelfde techniek juist de processen in de praktijk kunnen versterken. Wie met de juiste bril kijkt ziet dat techniek juist het fundament is om de visie op samenwerken te verwezenlijken. Ik daag je uit om op die nieuwe manier te gaan kijken, zodat we ons samen hard kunnen maken voor nog betere samenwerking in de jeugdhulp!